Brief 20 aan Vincent van Gogh

21 juli 2023

Op 21-07-2023 schreef ik -als artist in residency in Studio ZOOkeeper - mijn twintigste brief als antwoord op de 23 brieven die Vincent van Gogh schreef in 1883 in Drenthe.

Beste Vincent,

Zonder op of om te kijken liep een man door de hangende beschreven brieven rechtstreeks naar mij toe. Hij vroeg me waar een bepaalde locatie van de voormalige dierentuin was waar zoals je weet deze artist in residency gevestigd is. Het vertelde dat hij een jaar ooit voor de dierentuin had gewerkt.
Dat het gevaarlijk was en bijna in zijn billen was gebeten door een krokodil. En nog wat spannende loslopende leeuwen verhalen. Ik legde uit dat ik van niks wist. En hij ging weer rechtstreeks naar de geopende deur naar buiten. Veel bezoekers hier kijken door de werkelijkheid naar hun herinnerde verleden. Het lijkt alsof het heden slechts de aanleiding is om het haakje te vinden naar die persoonlijke herinnering. De dierentuin zonder dieren geeft ruimte voor projectie of verbeelding voor de bezoekers. Ze zien de inmiddels 20 brieven op 2,5 meter in het atelier niet. Ze hangen niet eens in de weg, want men kijkt er doorheen naar een ruimte waar eerst reuzenschilpadden in rond kropen.
Ik sprak een andere bezoeker die niet uit Drenthe komt maar er wel woont. Hij geniet van de natuur en maakt foto’s van de dingen die hem opvallen. Op zijn telefoon liet hij een foto van een waterlelie zien die hij om de hoek van het atelier had gemaakt. Ook ik kijk over de dingen heen, gefixeerd op jouw aanwezigheid hier 140 jaar geleden.
Op 6 dec “…mijn gevoel was zóó in symphatie met de natuur dat het mij meer calmeerde dan iets anders.” Je bent daar één met de plek. Niet bezig met iets willen zien dat er niet is of was in een ver verleden. Je bent helemaal aanwezig op dat moment in dat landschap en dat kalmeert. En daardoor ga je kijken, zien.

Ik werd geraakt door de muziek van Nick Drake (1948-1974), een singer songwriter die al op 26 jarige leeftijd is overleden. Hij vond met zijn muziek geen aansluiting bij het publiek, werd depressief en heeft vermoedelijk zelfmoord gepleegd. Na zijn dood is zijn populariteit enorm gestegen. Heden ten dage wordt hij steeds weer ontdekt door nieuwe mensen, waar ik er één van ben. Ik zie in hem enige gelijkenis met jou. Een sensitief enigszins melancholiek persoon die aansluiting met zijn publiek niet kan vinden. In eerste instantie maak je als kunstenaar contact met je onderwerp, wordt er 1 mee, neemt er afstand van door er naar te kijken, voegt toe, haalt weg, als een dialoog, jij spreekt, het ding antwoord door langer te kijken en de tijd zijn werk te laten doen. En dan ineens laat het zich zien als ‘af’. En dan sta je met lege handen. De volgende stap is het contact met het publiek, want het ding wil gezien worden. En dan heb ik het hier over een autonoom werk waar niemand om gevraagd heeft. Waar zijn die mensen die passen bij dat werk, die het kunnen plaatsen, verder kunnen brengen, onder woorden kunnen brengen. Misschien zoek je met je werk die diepere herkenning die je dmv ander contact niet kunt bewerkstelligen. Tegelijk is herkenning een te mager woord, want het gaat verder, het gaat over het zichtbaar maken van een nieuwe onderliggende werkelijkheid onder het zichtbare waardoor je als toeschouwer anders om je heen gaat kijken dan voorheen. Alsof er een nieuw bewustzijn wordt aangeraakt, dat in eerste instantie bij de maker tijdens het onstaansproces is gebeurt.
“Weet echter dit broer, dat ik van de buitenwereld absoluut buitengesloten ben behalve U dat het voor mij dus om dol te worden was toen Uw brief uitbleef op een moment dat ik wel verre van ‘in de ruimte’ te zijn zeer benard was”
Je wordt gezien als ‘gek’ in Drenthe en je schrijft dat ook al is het land nog zo mooi, je niet bestand bent tegen die eenzaamheid. De enige die je op de grond houdt, lijkt het, is de correspondentie met jouw broer. We hebben het nodig om gezien te worden, in het hier en nu om wie we zijn, niet om hoe men wil dat we moeten zijn, of hoe we horen te zijn, hoe we moeten voegen in een relativerende maatschappij die nu eenmaal zo is. Een mens die teveel relativeert kan geen kunstenaar zijn.
(1 dec:) ‘Het artisten leven en WAT een artist is, dat is heel curieus hoe diep is het oneindig diep”.