De grote vlucht inwaarts

29 september 2018

De zomer was lang en on-Nederlands warm met voor ons als toetje eind augustus begin september een paar weken kamperen in de Spaanse Pyreneeën.
De stille zomer, als iedereen op vakantie is, voelt als extra tijd. Ik heb in die extra tijd gewerkt o.a. onder onze veranda in de Helvoirtse bossen aan nieuwe plannen, heb filmpjes, foto’s gemaakt, getekend, geschreven en gelezen.
‘Kleine filosofie van de digitale onthouding van de filosoof Hans Schnitzler was heel interessant. Zijn studenten hebben een periode zonder social media geleefd, Hans heeft hen daarover geïnterviewd waarop hij heeft gereflecteerd.
Het voelde als vakantie voor de studenten, ze kregen meer tijd om écht om zich heen te kijken, het leven werd intenser beleefd. Ik kreeg wel een beetje het gevoel alsof er alleen bewijs gevonden en gezocht werd in de negatieve aspecten van sociale media, maar toch herkende ik veel in wat hij schreef. Hij schreef over de behoefte overal foto’s en filmpjes van te maken dat dan weer onmiddellijk gedeeld wordt, en sprak in dit kader over een ‘extern geheugen’. Ervaringen worden daarin opgeslagen en overgedragen op volgende generaties, en de tijd wordt op die manier gematerialiseerd. Nog een mooi woord: de smartphone als ‘ICT prothese’; een hulpmiddel om ons te kunnen verhouden tot een collectief bewustzijn. Het onthouden van de sociale media noemde hij ‘een digitale ramadan’.
De verslavende werking van de sociale media zorgt ervoor dat we iets doen wat we niet echt willen doen. Voordat je het weet zit je weer te koekeloeren op facebook of een ander medium, kijkend naar beelden die mensen van zichzelf maken. Het beeld dat gecreëerd wordt is een andere dan wie we écht zijn. Onze zelfbeschikking/autonomie gaat daardoor verloren; de aandacht versnippert, de wereld wordt onoverzichtelijker. “Autonomie hangt samen met het vermogen tot concentratie en het geven van gerichte aandacht” Nog een mooi citaat :”De menselijke eigenschap om altijd ergens anders te willen zijn dan daar waar je op dat moment bent.”
Al jaren schrijf ik citaten over in mijn werkdagboekjes. Dat doe ik om ze beter te onthouden en mee te nemen in mijn denken en vaak merk ik dat ze inhoudelijk mijn toekomstige projecten mee inkleuren.

In de Spaanse bergen las ik : “De grote vlucht inwaarts” filosofische essays van Thijs Lijster. Geweldig interessant. Iedereen móet dit boek lezen. Hij schetst een glashelder beeld van deze tijd en legt verbanden vanuit verschillende hoeken van de samenleving waarbij hij lijnen trekt naar het verleden om het heden beter te kunnen duiden. Hij citeert de CDA-man Maxime Verhagen die zegt: “Kennis, kunde, kassa!” om te illustreren hoe onze samenleving ‘vermarkt’ is; wetenschap is de melkkoe voor de economie, alles is een product geworden (de kunstenaar=cultureel ondernemer en dat vinden we nu heel ‘gewoon’) en wij burgers zijn consumenten die moeten consumeren. Innovatie is hét woord van deze tijd, dat in dienst staat van groei en nóg meer consumptie.
“Alleen wanneer we in staat zijn om simpelweg ‘te leven’ in het heden zullen radicale alternatieven weer tot bloei komen” Dat citaat lijkt haaks te staan op de *wil* tot innovatie.
Tegelijk benoemt hij ook de ‘handel’  in ‘het hier en nu’ in de “evenementelisering van de cultuur”. Het barst van de tijdelijke festivals waar je bij geweest móet zijn.
Thijs citeert Boris Groys: “Het nieuwe kan slechts herkend worden binnen de context van de traditie.” En later schrijft hij: “Het waarlijk nieuwe staat ons veeleer toe om de traditie in een geheel ander licht te beschouwen.” Onze kijk op het verleden is niet star, het verleden staat niet stil maar kan op verschillende manieren geanalyseerd worden.
Wat steeds terug komt in het boek is de behoefte van de huidige mens om zich terug te trekken uit de steeds onoverzichtelijk wordende wereld waarop wij geen invloed lijken te hebben. Door het uiteenrafelen van de tijd en (historische) kritische verbanden te leggen lijkt hij op te roepen tot verontwaardiging, of misschien wel iets van woede waardoor je als lezer terug keert vanuit ‘de grote vlucht inwaarts’ om je opnieuw te gaan engageren met de omringende wereld.
En dat is wel symbolisch na mijn zomerse-winterslaap waarin ik in stilte heb doorgewerkt en me heb gevoed met goed denk-voer waar ik nog veel op kan terugvallen door te lezen in mijn citatenboekje.


 

En dan de laatste nieuwtjes:
Ik ben in voorbereiding van een bijzonder meerjaren-project i.s.m. Alexandra van Dongen. Zij is free-lance curator en onderzoeker Kunst- en Cultuurhistorische Projecten en conservator Museum Boijmans Van Beuningen. In dat kader voer ik veel gesprekken o.a. met het BHIC, en hebben we een bezoek gebracht aan historische tjalk Het Vertrouwen..Later meer hierover..

Omdat Jan van Hees en ik de eerste LAM publieksprijs hebben gewonnen vorig jaar december tijdens This Art Fair in A’dam, krijgen we dit jaar een gratis stand om onze ontwikkelingen te laten zien in een nieuw werk. We hebben onze plannen ingediend en gaan dit werk uitvoeren.  Ook daarover later meer! Voor een voorproefje klik dan hier..

Deze week heb ik te horen gekregen dat de kennisvoucheraanvraag bij Kunstloc via de impulsgelden is gehonoreerd! Marjorie van Geenhuizen gaat mij de komende maanden coachen op het zakelijke vlak. Het is lastig als beeldend kunstenaar het beeldende en zakelijke te combineren. Het lijken twee totaal verschillende delen van de hersenen die niet te verenigen zijn of elkaar soms tegen spreken. Toch interesseert die zakelijke kant me wel. Hoe vind ik de juiste balans en hoe kunnen beiden elkaar op een positieve manier voeden en beïnvloeden? Marjorie zal mij in mijn toekomstige projecten een zakelijke spiegel voorhouden. Spannend..

Ik ben blij met twee de portretopdrachten waar ik mee bezig ben. Het zijn geen ‘klassieke’ portretten; de achtergrond van het portret geeft het portret een context. Het zegt iets over de geportretteerde, schildertechnisch ben ik op het hele vlak bezig en beïnvloedt de achtergrond in kleur en licht het portret.