Wat blijft?

25 maart 2020

Een klein beestje, een onzichtbaar virus haalt al onze vaste grond onder onze voeten weg. We moeten afstand houden van elkaar en vragen ons af of we ‘het’ ook hebben omdat die vreemde hoest wel heel lang aan houdt. Onophoudelijke storm aan verslavende nieuwsberichten op de sociale media waar iedereen weer wat van vindt en daar weer wat van vindt. Artsen, verplegers, supermarkten, schoonmakers en leraren houden de boel draaiend. Freelancers o.a. in de culturele sector hebben van het ene op het andere moment geen inkomen meer, winkels sluiten, evenementen worden gecanceld. De economie valt stil.. We zijn met zijn allen tot stilstand gebracht door een klein onzichtbaar beestje. Ondanks al onze kennis en technologische vooruitgang waarmee we grip op het leven leken te hebben, staan we nu machteloos aan de zijlijn toe te kijken wat er om ons heen gebeurt. De veerkrachtigen onder ons zoeken nieuwe mogelijkheden online om toch zichtbaar te zijn en aan inkomsten te komen. En ondertussen werken de autonome kunstenaars gewoon door zoals ze altijd doen en deden. Ook al zit niemand erop te wachten. Of toch wel? Wat kan kunst betekenen in deze tijd? Is het de troost?
Ik hoorde deze week twee keer de vraag hoe de kunstenaars gaan reageren op een tijd als deze. In hoeverre zal de kunst beïnvloed worden door deze ongekende tijd? Wat blijft er over, wie hebben we nodig om te overleven als er zoiets gebeurt als dit? Als alles onzeker is, ieder moment kan veranderen, waar vind je dan rust?

Dat Wat Blijft, de titel van het project waarvan de pilot afgelopen zomer in een binnenvaartschip op de Zuid-Willemsvaart in Den Bosch plaats vond, is geïnspireerd op de titel van het filosofische essay van Patricia de Martelaere Wat Blijft. Op 20 maart kreeg ik bericht dat Dat Wat Blijft is gehonoreerd met een genereuze bijdrage uit de impulsgeldenregeling van Kunstloc Brabant! Op 10, 11, en 12 juli 2020 meren we aan bij Fabriek Magnifique in Veghel en beginnen we in het ruim van binnenvaartschip De Oostenwind met het verzamelen van verhalen over de Zuid-Willemsvaart in Veghel (en Helmond). Er zullen sprekers zijn, muziek, er zijn films te zien die we eerder in Den Bosch maakten, en we trakteren de verhalenbrengers met een tafel vol lekkers. In Dat Wat Blijft werk ik o.a. samen met co-curator/kunsthistoricus Alexandra van Dongen en Jan van Hees. Ik hoop van harte dat het door kan gaan, dat we weer gewoon met elkaar aan tafel kunnen zitten en nieuwe mensen mogen ontmoeten. Tijdens de pilot in Den Bosch hoorde ik al een bijzonder verhaal over een moeder en een dochter die zelfmoord pleegden in de Zuid-Willemsvaart bij Veghel aan het einde van de Tweede Wereldoorlog omdat ze ‘zich hadden ingelaten met Duitse soldaten’…Zij zijn begraven op een kerkhof Blankens kerkhof; een laatste rustplaats voor misdadigers en ‘andere ongewensten’. Daar zou ik wel meer over willen horen….

Het vertellen van verhalen en er met aandacht naar luisteren dat geeft een kader en betekenis. Zodra we een verhaal kunnen maken van datgene wat er zich in het nu afspeelt dan is het afgerond, krijgt het een begin, een midden, een einde en een plek in het verleden. In Dat Wat Blijft vervoeren we verhalen verstopt in alledaagse dingen, en tillen we ze op uit het tijdelijke. We geven ze glans en de aandacht die ze verdienen. Dat is wat kunst doet; het laat je langer kijken naar datgene wat zo gewoon lijkt maar eigenlijk heel bijzonder is.